Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Prof Dr Emin Ünüvar ile Kovid 19 salgınının geldiği yeri, aşıları ve korunma tedbirlerini konuştuk. Röportajımızı aşağıda bulabilirsiniz
Kovid 19 pandemisinde geldiğimiz nokta neresidir?
Salgında geldiğimiz noktada etken Omikron varyantı. Antijenik yapısı pandemi başlangıcındaki virüse göre en az 36 noktada farklılık göstermekte. Her varyant adeta yeni bir etken gibi düşünülebilir.
Virüs bize muhtaç bunun içinde biz aşılamayı yaygınlaştırdıkça, yaşayabileceği alanı sınırladıkça o da hayatta kalabileceği bulaşıcılığı yüksek ancak virülensi biraz daha düşük varyantlara dönüşmekte.
Elimizdeki aşılar hala etkin mi?
Aşıların toplumda kullanılmasıyla toplumda iki grup oluştu. Aşılılar ve eksik veya hiç aşısı olmayanlar. Aşılılarda da özellikle etkinliği kanıtlanmış ve güçlü olan mRNA aşıları önde gelmekte ülkemizde de Biontech aşısı bunlardan birisi. Biontech aşısı alfa ve delta varyantlarına karşı daha güçlü koruma sağlasa da omikron varyantına karşı koruyuculuğu küçük de olsa doğal olarak daha geride. Çünkü virüsün spike antijen yapısında farklılık mevcut. Bu nedenle riskli grupların, 2.dozun üzerinden en az 3 ay geçmiş kişilerin ek bir hatırlatma dozu yapması önerilmektedir.
Omikron varyantının hastalık yapıcı etkisinin düşük olduğu iddia ediliyor
Omikron varyantı DSÖ tarafından 26.Kasım.2021 de bildirildiği için eldeki serolojik test sonuçları 3.dozu yaptıranlarda antikor titresinin hızla yükeldiği ve omikron varyantına karşı da daha etkin koruma sağladığı yönünde. Ancak toplumda omikron varyantı hafif, basit bir hastalık gözüyle algılanmakta, ciddi hastalık riski asla sıfır değil. Burada antikorları ölçebilsek de virüse karşı gelişmiş T hücresel bağışıklığı tam ölçemiyoruz ve T hücresel immunite çok daha önemli.
Tedbirler konusundan fikriniz ve gözleminiz nedir?
Ülkemiz için konuşursak geldiğimiz noktada en azından bana göre artık korona tedbiri diye birşey kalmadı. Önlemden bahsetmek zor. Hastalık kolay bulaşıyor, hasta yükü hızla artmakta, temaslı tanımı artık fiilen kalkmış durumda. Bu hızla artan hasta yükü umarım olmaz ama düşük oranda hastaneye yatışa neden oluyor diyerek iyimserliğe görünse de hastane ve yoğun bakım yatışlarını bir süre sonra artıracaktır. Çocuklarda da vaka sayıları oldukça arttı. Salgında bizim elimizdeki tek faktör var o da aşı.
Bilim kurulunun yeni tedbirleri hakkında ne düşünüyorsunuz?
İzolasyon süresinin 7 gün ile sınırlandırılması kararı kanımca iş gücünü düşürmemek için alınmış gibi görünüyor. Burada etken omikron ve şu ana kadar bulabildiklerim alfa ve delta varyantları ile ilgili yayınlar. Bu kaynaklar da daha çok İngiltere kaynaklı. ingilterede 'de aşılanma oranı bizden çok daha yüksek. Eğer aşılı iseniz (aşı biontech) bulaştırıcılığınız aşısızlara veya eksik aşılılara göre 1/3 düzeyinden aşısızlara göre çok daha düşük. Bulaştırıcılık semptomların ortaya çıkmasından 2 gün öncesinden başlıyor ve genelde 10. gün düzeyinde kaybolmakta. Aşısız ve semptomatikler de bu süre daha uzun olabilir. Omikron daha hafif seyrediyor, semptomları daha hafif, fark edilmesi gecikiyor, bulaştırıyor, toplumda aşılanma düşük, halk da teste gitmiyor böyle olunca da salgın kontrolü sağlanamıyor. Yani semptomlu veya semptomsuz birçok kişi ya asemptomatik veya semptomlu hasta.
Bulaşma riski kimlerde daha belirgin?
Bu sorunun cevabında ilk sırada ev içi temas geliyor. dikkat edilecek nokta evde bir kişi hasta olduğunda diğerlerinin hastalık göstermesi ortalama 2-7 gün alıyor. önce negatif iken bir hafta sonra pozitif hale geliyorlar. Bu nedenle kişi aşılı ise bu süre olabilir ancak aşısız ise yeterli olmayabilir.
Bulaşmada ikinci ortam okullar ve iş yerleridir. Okullarda özellikle erişkinler aşısız ise hastalık durumunda bulaşıcılık artmaktadır. Çocukların erişkinlere bulaşırıcılıkları daha düşüktür. Burada ülkemiz 5 yaş üstü çocuklarda aşı uygulaması yapmadığı için çocuklarda virüs doğal olarak biraz daha yüksek oldu ve eve taşıma riski arttı.
Neden hızlı test yapmıyoruz?
Bizde halen kullanılan test PCR testi. referans test. Hızlı tanı testlerini biz yaygın kullanmıyoruz. Aşılı oranımız daha yüksek olsa iş yerleri, okullar gibi yerlerde asemptomatik veya semptomatik kişilerde hızlı tanı testlerini daha yaygın kullanım bulaşma riskini düşürebilriz ama zaten bizde halen önlem yok nedecek kadar az. O nedenle bu noktada hızlı test bize önlemler almadan bir fayda sağlamaz. Diğer yandan salgın ortamında olduğumuz için de hızlı testin yalancı pozitiflik oranı daha yüksek çıkacaktır. Aşılıların olduğu bir okul, işyerinde hızlı test daha fazla yarar sağlayacaktır.
Batılı ülkelerin yüksek aşı seviyelerine ulaşması kendilerini kurtarmaları için yeterli değildir
Omikron hafif bir hastalık bakış açısı kanımca yanlıştır. Hastalığı geçirmenin uzun dönemde getirebileceği riskler unutulmamalıdır. Örneğin çocuklarda hastalık geçirmek MIS-C riski taşırken aşıda bu risk yoktur. Üçüncü doz aşısı olmayanlar omikron varyantı salgınında eksik aşılı kabul edilmeli, 3. doz aşılar tamamlanmaya çalışılmalıdır. Tek çıkış kapımız aşıdır. Aşı ama sadece ülkemizin aşılanması değil dünyanın diğer bölgelerinin de özellikle Afrikanın Asyanın da aşıya ulaşabilmesidir. Batı ülkelerinin tek başlarına aşılamasını yükseltmesi maalesef salgını bitirmeye yetmeyecektir. Biraz uzun oldu ama kusura bakmayın.
