Menderes yatağına can suyu verilmelidir
Büyük Menderes İnisiyatifi, Işıklı gölüne, bir başka ifadeyle Menderesin kaynaklarına doğru bir gezi planlayarak, Menderesin ana besleyicilerinden biri olan Kufi çayının kurutulmasına karşı, Kufi su yatağında bir basın açıklamasıyla tepki göstermeyi planlamış. Gezi programına baktım ve defalarca gittiğim ziyaret mekanlarına bir de Menderes İnisiyatif platformunun gözüyle bakmaya karar vererek gezi grubuna dahil oldum. Bilmediğim ne öğrendim;
Gezinibnb
Işıklı gölünün suyu göl kapasitesinin %10’unun altına düşmüş. Yaşaması için olması gereken %13’ün altına düştüğüne göre göl uzatmaları yaşıyor sayılır. Zaten bir bataklık çiçeği olan nilüferler de bu durumun sessiz tanıkları. Zamanında tedbir alınıp başta Kufi olmak üzere besleyici suların üzerine erozyon bariyerleri yapılmadığı için, gölün en derin yeri 8 metreden 2,5 metreye düşmüş. Bu da gölün aynasını, yani yüzey alanını artırdığından buharlaşma ile kayıp fazla oluyor. Gölün karakteristik bir özelliği olan karidesler artık yok olduğu gibi; Dişli, yani Turna balıklarının önemli bir kısmı Bursa’dan geliyormuş.
Bir coğrafya öğretmeni olarak Münir hocanın, üzerine düşünmeye değer önemli bir iddiası var. Yörenin en yüksek dağı olmakla, kar yağışı alan ve tutan Akdağ zirvesine bir gölet yapılmış. Gölet bölgesel ısı artışı ve bağıl nem oluşturunca, zirveye ne kar yağar, ne de tutar olmuş. Böyle bir durum olur mu? Olur, çünkü millet olarak bilim denilen kavramla uzaktan yakından bir ilgimiz olmadığı için, biz yaparız olur.
Işıklı mahallesindeki su kaynağının kenarında yapılan Denizli BŞB tesisinde Dişli balığını yedikten sonra toplantı salonunda Menderesin kirlenmesi üzerine yıllara sari değişimleri izleyen Prof Mustafa Duran hocanın ekibinden Doçent Kıvanç Gürçay Akyıldız hocayı dinledik. Hoca, şimdiki su kaynaklarının en az 50 yıl önceki yağışları yeryüzüne taşıdığını söyledi. Yani bunun anlamı bugünlerdeki kuraklığı biz yaşıyoruz ya, aslında asıl felaketi torunlarımız yaşayacak.
Bana da söz verildiği için bilinen gerçeği tekrarladım. Büyük Menderesin iki büyük besleyeni olan Dinar Suçıkan ve Kufi çayını besleyen kaynakların üzerine yapılan göletler, Işıklı gölünü susuz bıraktığı gibi, Işıklı gölünden Söke’ye kadar onlarca yıl önce yapılan sulama yatırımlarını, ürün desenine bağımlı depolama ve tarımsal sanayi tesislerini, hidroelektrik santrallerini de atıl bıraktı. Mükerrer yani birbirini tekrarlayan yatırımlarla daha önceden yapılan yatırımların atıl kalması demek, milletin parasını çar çur etmek demektir. Gelelim önerilere;
Kufi çayını ve Dinar Suçıkanı besleyen kaynakların üzerindeki göletlerin devre dışı bırakılması istendi. Bu inşallah yapılır, yapılır ki bundan sonra bu şekilde yapılacak yatırımlar gündeme geldiğinde millet olarak iyice bir düşünmemizi sağlayan bir musibet olarak kulaklarımızda küpe olur. Suyun verimli kullanılması için kapalı sistem sulama için yatırım desteği istendi. Ben de buradan kendi fikrimi söyleyim;
Her ne olursa olsun, su yataklarına can suyu verilmelidir. Bunun için gerekirse yetişmesi yıllar alan ağaçların sulanması hariç, sulama işi bir süreliğine sonlandırılmalıdır. Bu amaçla daha önceden sulanan arazilere kuru tarım desteği verilmelidir.
Gelinen noktada, bataklığa dönüşen sulak alanların son nefesi olan Nilüfer çiçeklerinin tadını çıkaran bir aymazlık içinde olmakla, bu çiçeklerin bir serap olduğu uyarısını alıp gereğini yapmak ayrımında bir yerdeyiz...
Geziyi organize eden Büyük Menderes İnisiyatifi grubuna başkanları Ahmet Ergun nezdinde teşekkür ederiz. Büyük Menderesin kaynaklarından Söke'ye kadar olan yolculuğuna yapılan yol kesmeleri ve tecavüzleri en geniş manada anlatan rahmetli Yaşar Tok'un "Ölmeye Yatan Nehir Meandros" kitabı çıktı ve Denizli BŞB Kitap fuarına yetişti. Kitap ve Menderes üzerine söyleşiye bekleriz.
